Theo Bộ Tài chính, sau nhiều chỉ đạo, đốc thúc và triển khai các biện pháp tháo gỡ khó khăn, đến hết tháng 9 tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công đã có sự chuyển biến tích cực, đặc biệt là ở khối địa phương. Theo đó, tỷ lệ giải ngân đã đạt 57,15% kế hoạch, cao hơn so với cùng kỳ năm 2019.Theo Bộ Tài chính, sau nhiều chỉ đạo, đốc thúc và triển khai các biện pháp tháo gỡ khó khăn, đến hết tháng 9 tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công đã có sự chuyển biến tích cực, đặc biệt là ở khối địa phương. Theo đó, tỷ lệ giải ngân đã đạt 57,15% kế hoạch, cao hơn so với cùng kỳ năm 2019.

Báo cáo của Bộ Tài chính gửi Thủ tướng Chính phủ cho thấy, đến ngày 30/9 các bộ, ngành, địa phương đã giải ngân vốn đầu tư nguồn NSNN là 269.207 tỷ đồng, đạt 50,27% kế hoạch và bằng 57,15% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (cùng kỳ là 45,1% kế hoạch Quốc hội giao và 49,13% kế hoạch Thủ tướng giao). Trong đó, nguồn vốn trong nước đạt 254.417 tỷ đồng, bằng 53,5% và vốn nước ngoài là 14.790 tỷ đồng, tương đương 24,65%.

Nếu tính cả phần vốn kế hoạch các năm trước kéo dài sang năm 2020, thì từ đầu năm đến 30/9 là 328.769 tỷ đồng, bằng 52,06% kế hoạch. Trong đó, vốn trong nước là 307.252 tỷ đồng, đạt 54,72% kế hoạch, vốn ngoài nước là 21.516 tỷ đồng, đạt 30,74% kế hoạch. Với kết quả này, Bộ Tài chính đánh giá, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn NSNN trong 9 tháng qua đã có sự chuyển biến tích cực so với các tháng đầu năm, đặc biệt là ở khối địa phương. Theo đó, đến nay có 8 bộ, cơ quan trung ương và 23 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên 60%. Tuy nhiên, vẫn còn tới 31 bộ, cơ quan trung ương và 12 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 40%.

Phân tích về nguyên nhân, Bộ Tài chính chỉ rõ, chính sách giải phóng mặt bằng, tái định cư vẫn còn có vướng mắc chưa được sự đồng thuận của người dân dẫn đến tình trạng khiếu kiện, ảnh hưởng đến công tác giải phóng mặt bằng triển khai dự án. Đặc biệt, Nghị định 56/2020/NĐ-CP về quản lý và sử dụng nguồn vồn ODA, vay ưu đãi nước ngoài hiệu lực từ 25/5/2020 có nhiều quy định thay đổi so với trước đó, trong đó có nhiều nội dung liên quan đến quy trình điều chỉnh hiệp định vay nên việc các bộ, địa phương, chủ dự án còn lúng túng trong triển khai.

Mặt khác, những vướng mắc liên quan đến quá trình tổ chức thực hiện chủ yếu như sự chậm trễ trong giao kế hoạch chi tiết cho các dự án sử dụng nguồn dự phòng chung kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2016-2020; chậm trong việc trình cấp thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư, thiết kế kỹ thuật và dự toán công trình; năng lực chuyên môn của một số cán bộ quản lý dự án, tư vấn giám sát còn hạn chế, không đáp ứng yêu cầu…. cũng là những lực cản công tác giải ngân vốn nguồn NSNN.

Đặc biệt,  do tác động của đại dịch Covid-19, một số dự án sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài gắn với khâu nhập máy móc, thiết bị, huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát, thống nhất với nhà tài trợ đối với từng hoạt động và kế hoạch của dự án làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ thực hiện. Theo thống kê của Bộ Tài chính, từ đầu năm đến nay, đã có 11 hiệp định vay của các bộ, ngành phải làm thủ tục gia hạn, điều chỉnh với nhà tài trợ.

Trước tình hình đó, thời gian qua với vai trò, nhiệm vụ được giao, Bộ Tài chính đã liên tục triển khai nhiều biện pháp thúc đẩy giải ngân vốn. Trong đó, đáng kể là Bộ Tài chính đã có hẳn công văn gửi tới các bộ trưởng và chủ tịch UBND các tỉnh, TP đề nghị cam kết tiến độ giải ngân nguồn vốn vay nước ngoài hàng tháng cho đến cuối năm 2020. Song song, Bộ Tài chính cũng đã cho rà soát số liệu vốn vay ODA và ưu đãi đã giải ngân nhưng chưa thực hiện hạch toán vào NSNN từ năm 2019 trở về trước và có đề xuất giải pháp xử lý dứt điểm trong năm 2020. Bên cạnh đó, theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhu cầu vốn trong nước cần bổ sung của các bộ, ngành, địa phương là rất lớn, lên tới 17.797tỷ đồng. Vì vậy, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép tổng hợp phương án cắt giảm vốn của các bộ, ngành có tỷ lệ giải ngân đến 30/9 dưới 60% để điều chỉnh chỉnh cho các dự án quan trọng, cấp bách khác…

Giải pháp từ nay đến cuối năm, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định thu hồi, điều chỉnh số vốn kế hoạch năm 2020 còn lại chưa được giao chi tiết để giao cho các bộ, ngành, địa phương khác có nhu cầu tốt hơn. Đồng thời, đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục quyết liệt thực hiện các chỉ đạo, giải pháp của Chính phủ nhằm đảm bảo kế hoạch giải ngân vốn… Riêng đối với nguồn vốn nước ngoài, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương đánh giá chi tiết về khả năng giải ngân của từng dự án. Trường hợp dự kiến không giải ngân hết 100% kế hoạch, thì cần xác định rõ khả năng đạt được và lý do; trường hợp không có khả năng hoàn thành tiến độ đặt ra mà phải cắt giảm, chuyển giao cho, thì phải có văn bản đề xuất…

Nguồn: Tạp chí Thuế