Để đồng hành, tháo gỡ khó khăn cho các DN, hộ cá nhân kinh doanh gặp khó khăn, Bộ Tài chính tiếp tục đề xuất các chính sách hỗ trợ về thuế và tiền thuê đất. Cụ thể, ngoài các đối tượng được quy định tại Nghị định 41/2020/NĐ-CP, Bộ Tài chính đề nghị bổ sung thêm các DN hoạt động xuất bản; điện ảnh, sản xuất chương trình truyền hình, ghi âm và xuất bản âm nhạc; phát thanh, truyền hình; lập trình máy vi tính, dịch vụ tư vấn và các hoạt động khác liên quan đến máy vi tính; dịch vụ thông tin tiếp tục được gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất.

Diễn biến dịch bệnh ngoài dự kiến

Trước làn sóng thứ nhất của dịch trong quý I/2020, để góp phần tháo gỡ khó khăn cho các DN, cá nhân, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 41/2020/NĐ-CP (NĐ41) về gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất. Theo đó, gia hạn thời hạn 5 tháng nộp thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN và tiền thuê đất cho DN, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh chịu ảnh hưởng trực tiếp của dịch Covid-19. Trên cơ sở này, Bộ Tài chính ban hành có văn bản gửi các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND các tỉnh, TP đề nghị chỉ đạo các cơ quan chức năng phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế để triển khai thực hiện. Cùng với đó, tại từng địa bàn, cơ quan thuế chủ động phối hợp với các cơ quan thông tấn báo chí, chi nhánh, văn phòng đại diện của VCCI tổ chức tuyên truyền, phổ biến, đảm bảo người nộp thuế hiểu rõ về phạm vi, đối tượng, thời hạn, trình tự, thủ tục.

Song song, cơ quan thuế thực hiện nâng cấp ứng dụng công nghệ thông tin, hướng dẫn người nộp thuế nộp giấy đề nghị gia hạn (GĐNGH) qua cổng thông tin điện tử của cơ quan thuế, cổng dịch vụ công quốc gia, bộ phận một cửa ... Nhờ đó, đến 22/9, cơ quan thuế đã tiếp nhận 184.887 GĐNGH tiền thuế và tiền thuê đất. Trong đó, số GĐNGH của DN là 128.619, chiếm khoảng 30% số DN có đăng ký ngành nghề kinh doanh thuộc phạm vi điều chỉnh của NĐ41; số GĐNGH của hộ, cá nhân kinh doanh là 56.268, chiếm 53% số hộ, cá nhân kinh doanh có đăng ký ngành nghề kinh doanh thuộc phạm vi điều chỉnh của NĐ41. Số tiền thuế và tiền thuê đất được gia hạn là 66.713 tỷ đồng, trong đó, thuế GTGT là 31.929 tỷ đồng; thuế TNDN là 30.563 tỷ đồng; tiền thuê đất là 3.393 tỷ đồng; thuế GTGT và thuế TNCN của hộ và cá nhân kinh doanh được gia hạn là 827,8 tỷ đồng. 

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, các biện pháp hỗ trợ về tài khóa nói chung và biện pháp gia hạn nộp thuế và tiền thuê đất nói riêng theo NĐ41 đã tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, góp phần hoàn thành mục tiêu kép vừa phòng chống dịch, vừa phát triển kinh tế. Kết quả thu NSNN dù có giảm, nhưng vẫn đảm bảo nguồn thu đáp ứng nhu cầu chi theo dự toán. Các sắc thuế, khoản thu được gia hạn đảm bảo điều chỉnh, tác động đến hầu hết tổ chức, cá nhân, hộ gia đình có hoạt động sản xuất kinh doanh. Do vậy, NĐ41 đã đảm bảo chính sách ban hành được áp dụng rộng rãi cho DN, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân kinh doanh chịu tác động nặng nề của dịch Covid-19. Mặt khác, việc gia hạn thời hạn nộp tiền thuê đất đã đảm bảo sự hỗ trợ trực tiếp của Nhà nước đến DN, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân gặp khó khăn, mà không làm phát sinh các đối tượng nhận hỗ trợ gián tiếp nhằm giảm thủ tục hành chính và phát sinh hiệu quả của chính sách hỗ trợ. 

Tuy nhiên, chính sách giãn, hoãn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất bị hạn chế do tác động của dịch bệnh khiến doanh thu sụt giảm nghiêm trọng, số thuế phát sinh thấp. Nhiều DN, hộ kinh doanh không có doanh thu để nộp thuế và hưởng lợi từ chính sách. Tại thời điểm xây dựng và ban hành chính sách thì chưa có thông tin đầy đủ về tác động của dịch bệnh và không dự báo hết diễn biến của dịch bệnh (làn sóng dịch lần thứ 2), dẫn đến chính sách hỗ trợ chưa bao quát hết các đối tượng gặp khó khăn, thời gian gia hạn ngắn nên chưa thực sự giải quyết căn bản những vấn đề cần tháo gỡ. Chưa kể, theo quy định của Luật Quản lý Thuế, Chính phủ gia hạn nộp thuế không dẫn đến điều chỉnh dự toán thu NSNN đã được Quốc hội quyết định, do vậy, thời gian gia hạn thuế và tiền thuê đất phải thuộc năm ngân sách 2020 nên chưa đáp ứng được nguyện vọng, mong muốn của cộng đồng DN, người nộp thuế.

Đại dịch Covid-19 diễn ra trên diện rộng, trong thời gian dài và chưa có tiền lệ đã tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội, tại các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đã được ban hành chưa có các quy định phù hợp với trường hợp phát sinh này, nên công tác xây dựng và thực thi các giải pháp hỗ trợ nói chung và chính sách gia hạn nộp thuế nói riêng không tránh khỏi những vướng mắc, bấp cập trong một số trường hợp. Đó cũng là lý do vì sao mà số tiền thuế và tiền thuê đất được gia hạn thấp hơn dự kiến ban đầu (18.000 tỷ đồng). 

Đề nghị bổ sung thêm đối tượng

Trên cơ sở kết quả triển khai thực hiện NĐ41, Bộ Tài chính cho biết, việc nghiên cứu điều chỉnh thời gian gia hạn, bổ sung đối tượng gia hạn để tiếp tục tháo gỡ khó khăn, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, góp phần hồi phục nền kinh tế là cần thiết. Theo đó, Bộ Tài chính tiếp tục đề xuất các chính sách hỗ trợ gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất. Cụ thể, ngoài toàn bộ các đối tượng là DN, tổ chức quy định tại NĐ41, đề xuất bổ sung thêm các đối tượng là DN hoạt động xuất bản; điện ảnh, sản xuất chương trình truyền hình, ghi âm và xuất bản âm nhạc; phát thanh, truyền hình; lập trình máy vi tính, dịch vụ tư vấn và các hoạt động khác liên quan đến máy vi tính; dịch vụ thông tin tiếp tục được gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất.

Việc bổ sung thêm đối tượng được gia hạn thuộc nhóm ngành xuất bản, báo chí, phát thanh, truyền hình… theo lý giải của Bộ Tài chính là do nhóm này cũng gặp nhiều khó khăn. Chỉ tính riêng 7 tháng đầu năm, số thuế GTGT, TNDN, tiền thuê đất mà nhóm các DN này nộp chỉ bằng 90,1% so với cùng kỳ năm 2019. Đây là các ngành thuộc lĩnh vực không chỉ thực sự ảnh hưởng của dịch bệnh, mà còn tham gia trực tiếp trên tuyến đầu trong công tác nắm bắt thông tin dịch bệnh, tuyên tuyền các biện pháp, chính sách của nhà nước nhằm khống chế hiệu quả dịch bệnh. Do đó, Bộ Tài chính thấy rằng hỗ trợ những ngành này là cần thiết.

Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung 5 nhóm ngành cấp 2 thuộc ngành cấp 1 (thông tin và truyền thông) tại danh mục ngành kinh tế ban hành kèm theo Quyết định số 27/2018/QĐ-TTg vào đối tượng được gia hạn, bao gồm hoạt động xuất bản (trong đó có ngành cấp 4 là xuất bản báo, tạp chí và các ấn phẩm định kỳ); hoạt động điện ảnh, sản xuất chương trình truyền hình, ghi âm và xuất bản âm nhạc; hoạt động phát thanh, truyền hình; lập trình máy vi tính, dịch vụ tư vấn và các hoạt động khác liên quan đến máy vi tính; hoạt động dịch vụ thông tin. Theo đó, toàn bộ các ngành cấp 3, 4, 5 thuộc 5 ngành kinh tế cấp 2 nêu trên được gia hạn nộp thuế GTGT, TNDN và tiền thuê đất.

Theo đó, gia hạn thời hạn nộp thuế đối với thuế GTGT phát sinh phải nộp của kỳ tính thuế tháng 10 và 11/2020 (kê khai theo tháng) và kỳ tính thuế quý 3/2020 (kê khai theo quý). Thời gian gia hạn kể từ ngày kết thúc thời hạn nộp thuế GTGT theo quy định và thời hạn nộp thuế GTGT phải nộp phát sinh của các kỳ tính thuế được gia hạn, chậm nhất là ngày 30/12/2020. Việc gia hạn sẽ làm số thu NSNN của các tháng 10 và 11 giảm khoảng 21.000 tỷ đồng, nhưng số thu NSNN của cả năm không giảm do DN phải thực hiện nộp vào NSNN chậm nhất là ngày 30/12/2020.

Đối với thuế TNDN, gia hạn nộp thuế đối với số thuế tạm nộp của quý 3/2020, với thời gian gia hạn kể từ ngày kết thúc nộp thuế TNDN tạm nộp quý và thời hạn nộp thuế TNDN được gia hạn, chậm nhất là 30/12/2020. Ước tính của cơ quan thuế, số thuế TNDN được gia hạn khoảng 11.500 tỷ đồng nhưng số thu NSNN của năm 2020 không giảm do DN phải thực hiện nộp vào NSNN chậm nhất là 30/12/ 2020. Gia hạn thời hạn nộp tiền thuê đất đối với số tiền thuê đất phải nộp kỳ thứ hai năm 2020. Thời gian gia hạn là 2 tháng kể từ 31/10/2020 và thời hạn nộp tiền thuê đất được gia hạn chậm nhất là ngày 30/12/2020.  Dự kiến số tiền thuê đất được gia hạn khoảng 3.500 tỷ đồng. Tuy nhiên, số thu NSNN của năm 2020 không giảm do DN, tổ chức nộp tiền thuê đất được gia hạn chậm nhất là ngày 30/12/2020.

Tổng hợp gia hạn thời hạn nộp thuế đối với 3 sắc thuế, khoản thu nêu trên thì dự kiến tổng số thuế được gia hạn khoảng 36.000 tỷ đồng. Thời gian gia hạn đối với các kỳ tính thuế từ nay đến cuối năm 2020 ít nhất là được 1 tháng, nhiều nhất là 2 tháng. Trường hợp Chính phủ thống nhất chủ trương này, Bộ Tài chính trình Chính phủ cho phép ban hành nghị định gia hạn nộp thuế và tiền thuê đất theo trình tự, thủ tục rút gọn.